Gdy decydujemy się na budowę domu z bali, musimy zwrócić uwagę na wiele elementów, jak wybór surowca, średnica bal, sposób montażu, ułożenie instalacji elektrycznej czy rodzaj impregnacji.
Chętnych na dom z bali trzeba uprzedzić, że nie będzie on wszędzie pasował. Najpierw powinni się rozejrzeć za odpowiednią działką. Najlepsza będzie taka w sąsiedztwie lasu lub gdzieś w otoczeniu przyrody. Domy z bali wśród murowanych osiedli albo w miejskim krajobrazie wyglądają co najmniej pretensjonalnie.
Drugi kłopot to odpowiedni projekt i dobra ekipa wykonawcza. Bal to trudny materiał i nie wolno powierzyć go pierwszej firmie z brzegu. Trzeba też zdawać sobie sprawę, że domy z bali nie są tanie, drewno jest bowiem coraz droższym surowcem.
Warto przeczytać: Dom z gliny. Technika budowy, zalety i wady domów glinianych
Z jakiego drewna zrobić dom z bali
Bale wykonuje się z wyselekcjonowanego drewna sosnowego, świerkowego, jodłowego. Szczególnym uznaniem cieszy się drewno sosny polarnej lub syberyjskiej. Jej pnie mają małe przyrosty, czyli bardzo wąskie słoje. Są też przesycone żywicą. Zapewnia to wyjątkową wytrzymałość i dobre właściwości konstrukcyjne. Wilgotność drewna nie powinna być wyższa niż 18%. Oprócz bali litych spotkać można warstwowe – z drewna klejonego. Są one znacznie odporniejsze na odkształcenia, ale też dużo droższe. Z zewnątrz nie różnią się wyglądem od zwykłych.
Bale mogą mieć przekrój okrągły lub prostokątny. Wysokość bali prostokątnych wynosi od 14 do 22 cm, a szerokość od 6 do 30 cm. Średnica bali okrągłych może wynosić od 14 do 48 cm.
Z najgrubszych bali da się budować ściany jednowarstwowe, których nie trzeba będzie docieplać. Producenci wycinają w balach pióra i wpusty lub półokrągłe wgłębienia. Dzięki temu łatwo i szczelnie się je łączy. Na życzenie otrzymamy bale zaimpregnowane, czyli nasączone do pewnej głębokości środkami zmniejszającymi ich palność i chroniącymi przed korozją biologiczną.
Gdzie kupić bale
Bali raczej nie zamawia się w tartakach. Nie wszystkie świadczą taką usługę. Najwygodniej zlecić budowę wyspecjalizowanej firmie i wtedy ona zajmie się skompletowaniem wszystkich niezbędnych materiałów. Firma, na podstawie projektu, przygotuje wymaganą liczbę bali, o odpowiednich wymiarach. Dostarczy je następnie na budowę i zbuduje z nich dom, do stanu surowego otwartego lub wykończonego pod klucz, zależnie od tego jaką opcję wybierzemy.
Firmy oferują ponadto pomoc w załatwianiu formalności, usługi doświadczonych projektantów, doradztwo techniczne. Często można w nich zamówić także okna, drzwi, gotowe schody, posadzki. Na wybudowany dom producenci dają najczęściej 5-10-letnią gwarancję. 
Ile trwają prace
Liczmy, że w najlepszym przypadku na budowę domu potrzeba 3-4 miesiące. Po złożeniu zamówienia, trzeba będzie odczekać kilka tygodni, zanim producent przygotuje materiały pod konkretny projekt. Sama budowa, zakładając że czas oczekiwania na materiał przeznaczyliśmy na przygotowanie fundamentów, potrwa do trzech tygodni. Tu szyki może popsuć pogoda.
Jak zwykle najwięcej czasu zajmuje wykańczanie domu, rozprowadzanie instalacji i wyposażenie. Jeśli zechcemy zająć się tym we własnym zakresie, czego w przypadku domów z bali nie polecamy, zajmie to 2-3 miesiące. Firma zakończy prace wcześniej, ale doprowadzenie domu do stanu „pod klucz” jest dodatkowym, niemałym kosztem.
Jak wygląda budowa
Jeśli na naszej działce są już gotowe, zaizolowane fundamenty, firma dowozi materiał i rozpoczyna montaż. Najpierw wykonywana jest podwalina, czyli pierwszy pas bali lub półbali, dobrze wypoziomowany, aby ściany nie były krzywe. Bale układa się jeden na drugim, łącząc wzajemnie na pióro i wpust, tak zwane obce pióro lub na zamek. Między balami powinny znaleźć się pasy materiału uszczelniającego – filcu, wełny mineralnej, a najlepiej impregnowanej gąbki rozprężnej.
Zobacz: Domy z betonu. Nowe technologie w budownictwie
Bale spina się dodatkowo pionowymi stalowymi prętami – tak zwanymi szpilkami, lub drewnianymi kołkami – czyli teblami. Szpilki i teble osadza się w otworach nawierconych od góry w balach.
Często, w bezpośrednim sąsiedztwie otworów okiennych i drzwiowych montuje się pionowe słupy – tak zwane łątki. Usztywniają one konstrukcję i chronią okna oraz drzwi przed powstawaniem wokół nich szpar związanych z odkształcaniem się ścian. Konstrukcja z zastosowaniem podobnych słupów nazywa się sumikowo-łątkową.
Jeśli nie chcemy mieć grubych – 36-48 cm ścian zewnętrznych - można zamówić dom o ścianach z dwóch warstw bali grubości 10-12 cm, między którymi umieszczane jest 10-centymetrowe ocieplenie z wełny mineralnej. Jest również możliwość ocieplenia ścian z bali od środka, ale jest to przedsięwzięcie trudne do poprawnego wykonania.
Z bali buduje się ściany zewnętrzne i wewnętrzne. Działowe mogą mieć też konstrukcję szkieletową. Podczas budowy wykonuje się otwory, w których później zostaną zamontowane okna i drzwi. Do ich osadzania potrzebne są specjalne kotwy.
Konstrukcję dachu (więźbę) robi się w sposób klasyczny – składając ją z belek i słupów drewnianych lub zamawia więźbę półprefabrykowaną – montowaną z gotowych wiązarów.
Wiodące firmy dostarczają bale z nawierconymi w odpowiednich miejscach otworami, które utworzą pionowe kanały do przeprowadzenia przewodów instalacyjnych. Wszystko to odbywa się na podstawie szczegółowego projektu instalacji. Warto też zlecić im wszystkie prace instalacyjne, bo w domach z bali, nie są one łatwe. Dotyczy to zwłaszcza elektryki, z którą wiążą się wymagania odnośnie ochrony przeciwpożarowej.
Zobacz również: Jak wygląda budowa domu modułowego i ile kosztuje taki dom
Ściany trzeba zazwyczaj wykończyć. Najczęściej maluje się je lakierem lub barwną lazurą. Rzadziej stosuje się do tego farby kryjące. Niektórzy z producentów proponują woskowanie ścian zewnętrznych. Korzystne jest pomalowanie bali lazurą zawierającą środki impregnujące. Nada ona drewnu ładny odcień i stworzy barierę ochronną przeciw promieniom UV, grzybom i owadom. Jeśli bale były impregnowane poprzez kąpiel w preparacie solnym, to dalsze wykańczanie trzeba odłożyć. Przez pierwszy rok ścian nie wolno wtedy ani malować, ani impregnować.
Zalety domów z bali:
- drewno to ładny i naturalny surowiec;
- bale są łatwe do obróbki;
- w domach z bali panuje przyjemny, zdrowy mikroklimat;
- odpowiednio pielęgnowane, osiągają znaczną trwałość;
- ściany z bali dobrze chronią przed hałasem;
- domy z bali nie wymagają tylu prac wykończeniowych co budynki wznoszone w innych technologiach.
Wady domów z bali:
- nie do każdego otoczenia pasują;
- są dość drogie;
- wymagają rozwiązań, mających na celu zwiększenie bezpieczeństwa przeciwpożarowego. Tylko fachowcy, będą potrafili temu sprostać;
- kłopotliwe jest poprawne rozprowadzenie w nich instalacji elektrycznej, grzewczej oraz wodnej i kanalizacyjnej;
- wymagają częstszych prac konserwacyjnych niż budynki murowane;
- podczas budowy trzeba zapewnić wygodny dojazd dużym samochodom ciężarowym.
kolot
To prawda, domy z bali nie wszędzie pasują. Ja mieszkam pod samym lasem więc taka drewniana niewielka chatka wygląda jak prawdziwa leśniczówka:) Ogólnie klimat w takim domu jest świetny. Niektorzy mówią, że domy z bali sa niefunkcjonalne, a moim zdaniem to są głosy osób, które nie współpracowały z dobrą firmą. U mnie na przykład dom budowali panowie z Domy Balik. Świetna sprawa, naprawdę zrobili wszystko według wcześniej ustalonego planu i podpowiedzieli kilka ciekawych pomysłów.
Enerbau
A jakie zastosowali ogrzewanie?
Gosia
Zawsze marzył mi się dom z bali. Może kiedyś uda mi się zamieszkać w takim Ostatnio oglądałam realizacje na www.proeko.com i już w ogóle się zakochałam. Może chociaż zdecyduję się na jakąś mniejszą chatkę na działce, by mieć namiastkę tego uroku.
Janekzboru
Ja mam dom całoroczny z bali o średnicy 30 cm, gdzie głównym surowcem jest świerk syberyjski. Dom z bali o takiej średnicy jest na pokolenia. Trzeba tylko oczywiście wybrać profesjonalną ekipę, znającą się na budowie z takiego materiału. U mnie wykonawcą była firma Wikpol z Wieliczki. Solidnie, dokładnie i terminowo wywiązali się z powierzonego im zadania.
pimpus
Zawsze marzył mi się dom z bali. Może kiedyś uda mi się zamieszkać w takim Ostatnio oglądałam realizacje na www.proeko.com i już w ogóle się zakochałam. Może chociaż zdecyduję się na jakąś mniejszą chatkę na działce, by mieć namiastkę tego uroku.
Mała chatka z bali to nieporozumienie - finansowo koszt będzie ze 20% wyższy niż np. wymurowanie sobie domku w tradycyjnej technologii. Tym bardziej, że taki domek sezonowy nie musi być docieplany na zimę, więc spokojnie dałoby się go zrobić np. z Porothermu 25 albo i jeszcze cieńszego. Koszt takiego domku przy np. dachu płaskim wyniósłby na pewno mniej niż domek z bali...
Pawelkus
Najlepsza opcja jaką można sobie wybrać na gniazdko rodzinne to dom z bali. Zdrowo, ekologicznie i przede wszystkim klimat takiego domu jest niesamowity, a wypoczynek w nim to czysta przyjemność. Ja już kilka lat w takim domu zamieszkuję i za nic bym nie zamienił go na murowany. Dla zainteresowanych polecam stronkę http://www.domyzbali.lublin.pl/ gdzie można znaleźć wiele przydatnych informacji na temat technologi i rodzajów bali.
prokop
Świetnie się mieszka w domu z naturalnego surowca. Te wykonane z bali nie tylko są piękne, ciepłe, wygodne i komfortowe. Polecam firmę Wikpol z Wieliczki, która specjalizuje się w budowie całorocznych takich domów.
acid0
Jak dla mnie ogólnie drewniany dom wygląda sto razy lepiej niż murowany. Taki rodzaj budowy tworzy fajny klimat, np.: https://completehome.pl/media/photos/334314501752174150.JPG. No ale przyjęło się, że co drewniane to słabe i nie przetrwa i trudno będzie coś takiego zmienić w myśleniu ludzi.
m_rybka
Zanim ktoś się zdecyduje na tę technologię to proponuję sobie wycenić podobny metraż w technologii murowanej. Przy metrażach powyżej 120 m2 budowa domu z bali jest często droższa, niż przy technologiach murowanych (ceramika Porotherm, beton komórkowy). Mały domek - rzędu 70-90 m2 może i faktycznie warto robić z drewna. Ale przy większym domu koszty za m2 mocno rosną i przebijają standardowe technologie. A nie oszukujmy się, że użytkowo dom z porothermu będzie lepszym rozwiązaniem - dużo wyższa izolacyjność akustyczna, brak skrzypienia stropów czy poziomego przenoszenia dźwięków. Poza tym technologia murowana będzie bardziej bezwładna termicznie, co przy użytkowaniu całorocznym też przełoży się na niższe rachunki za ogrzewanie.